Kolokwia
Kolokwium naukowe Jerzego Giedroycia
Jerzy Giedroyc (1906-2000) i otaczający go krąg wschodnioeuropejskich dysydentów zajmowali się kwestiami polskich, ukraińskich, białoruskich i innych wschodnioeuropejskich społeczeństw i marzyli o wolności dla Polski, Ukrainy, Białorusi i Litwy w środku zimnej wojny. Czasopismo "Kultura" (1947-2000) było intelektualnym laboratorium społecznego pojednania Europy Środkowo-Wschodniej z Rosją i Niemcami.
Interdyscyplinarne Kolokwium Naukowe Jerzego Giedroycia na Uniwersytecie Europejskim Viadrina zaprasza międzynarodowych naukowców do dyskusji nad kwestiami Europy Wschodniej na pograniczu polsko-niemieckim w duchu Jerzego Giedroycia i do nadania nowego impulsu "europeizacji ze Wschodu".
Jerzy Giedroyć (1906-2000) und der ihn umgebende Kreis osteuropäischer Dissidenten beschäftigten sich mit Fragen der polnischen, ukrainischen, belarusischen sowie weiterer osteuropäischer Gesellschaften und träumten mitten im Kalten Krieg von Freiheit für Polen, die Ukraine, Belarus und Litauen. Die Zeitschrift Kultura (1947-2000) war das geistige Laboratorium der gesellschaftlichen Aussöhnung Ostmitteleuropas mit Russland und Deutschland.
.
Das interdisziplinäre Jerzy Giedroyc Forschungskolloquium an der Europa-Universität Viadrina lädt internationalale Wissenschaftler:innen ein, an der deutsch-polnischen Grenze im Sinne von Jerzy Giedroyc Fragen des östlichen Europa zu discussutieren und neue Impulse für eine "Europäisierung aus dem Osten" zu setzen.
Katedra / Leitung
Prof. dr Jan C. Behrends, profesor Diktatur und Demokratie, Deutschland und Osteuropa von 1914 bis zur Gegenwart
Prof. dr Werner Benecke, profesor Kultur und Geschichte Mittel- und Osteuropas
Prof. dr Dagmara Jajeśniak-Quast, profesor für Interdisziplinäre Polenstudien
Prof. dr Annette Werberger, profesor Osteuropäische Literaturen
Lato 2025
W semestrze letnim 2025 r. Kolokwium Badawcze im. Jerzego Giedroycia odbędzie się wspólnie z KIU Lecture Series na temat Ukraina w Europie: Kontrowersje, złożoność i sprawczość wielopłaszczyznowych powiązań. Seria wykładów na temat Ukrainy odbędzie się w poniedziałki w godzinach 18-20 w sali GD 102 w budynku Gräfin-Dönhoff na Viadrinie. Program można znaleźć tutaj.
.Im Sommersemester 2025 wird das Jerzy Giedroyc Forschungskolloquium mit der KIU-Lecture- Serie ein gemeinsames Programm zum Thema Ukraine in Europe: Controversies, complexities and agency of a multifaced interconnection durchführen. Die Ukraine Lecture Series findet Montags von 18 - 20 Uhr im Raum GD 102 im Hrabiny Dönhoff Gebäude der Viadrina statt. Das Programm finden Sie hier.
14 kwietnia 2025, poniedziałek, 18:00-20:00, sala GD 102
>Timm Beichelt (profesor studiów europejskich, Uniwersytet Europejski Viadrina)
Ljudmyla Melnyk (szefowa programu Ukraina, Institut für Europäische Politik e.V.)
Fausta Šimaitytė (szefowa litewskiego biura Fundacji Konrada Adenauera)
28 kwietnia 2025 r., poniedziałek, godz. 18.00-20.00, sala GD 102
Mykhailo Minakov (DAAD Guest Professor, European University Viadrina)
we współpracy z MES/DAAD
05 maja 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Andrea Gawrich (profesor integracji międzynarodowej ze szczególnym uwzględnieniem Europy Wschodniej, Uniwersytet Justusa Liebiga w Gießen)
12 maja 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Georgiy Kasianov (profesor historii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska)
19 maja 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Arndt Freytag von Loringhoven (dyplomata; były ambasador Niemiec w Polsce i Czechach)
26 maja 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Julia Langbein (Kierownik Klastra Badawczego: Ekonomia Polityczna i Integracja, Centrum Studiów Wschodnioeuropejskich i Międzynarodowych (ZOiS))
02 czerwca 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Frank Schimmelfennig (profesor polityki europejskiej i członek Centrum Studiów Porównawczych i Międzynarodowych w ETH Zurich)
16 czerwca 2025, poniedziałek, 18:00-20:00, sala: Logensaal
Volodymyr Sheiko (dyrektor generalny Instytutu Ukraińskiego)
Yulia Yurchuk (profesor nadzwyczajny, starszy wykładowca historii idei na Uniwersytecie Södertörn, Szwecja)
Elena Korosteleva (profesor polityki i globalnego zrównoważonego rozwoju, dyrektor Instytutu Globalnego Zrównoważonego Rozwoju na Uniwersytecie Warwick)
23 czerwca 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Jan C Behrends (profesor ds. dyktatury i demokracji. Niemcy i Europa Wschodnia od 1914 r. do współczesności, Uniwersytet Europejski Viadrina)
30 czerwca 2025, poniedziałek, 18:00-20:00, sala HG 109 (Senatsaal)
>Jeffrey Alexander (emerytowany profesor socjologii Lillian Chavenson Saden, Uniwersytet Yale)
07 lipca 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Roman Petrov (Katedra Prawa UE im. Jeana Monneta, Narodowy Uniwersytet Kijowsko-Mohylański)
14 lipca 2025 r., poniedziałek, godz. 18:00-20:00, sala GD 102
Marek Prawda (Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Polska: były Szef Przedstawicielstwa - Polska w Komisji Europejskiej)
Sophie Lambroschini (Pracownik naukowy, Université Paris Nanchini)
Sophie Lambroschini (pracownik naukowy, Université Paris Nanterre / Centre Marc Bloch)
N.N. (Ukraina)
Roderich Kiesewetter MdB (Komisja Spraw Zagranicznych; wiceprzewodniczący Parlamentarnego Zespołu Kontrolnego)
Jan Tombiński (Ukraina)
Jan Tombiński (ambasador Polski w Niemczech)
Kolokwium naukowe Jerzego Giedroycia
Zima 2024/2025
Jerzy Giedroyć (1906-2000) i otaczający go krąg wschodnioeuropejskich dysydentów zajmowali się kwestiami polskich, ukraińskich, białoruskich i innych wschodnioeuropejskich społeczeństw i marzyli o wolności dla Polski, Ukrainy, Białorusi i Litwy w środku zimnej wojny. Czasopismo "Kultura" (1947-2000) było intelektualnym laboratorium społecznego pojednania Europy Środkowo-Wschodniej z Rosją i Niemcami.
Interdyscyplinarne Kolokwium Naukowe Jerzego Giedroycia na Uniwersytecie Europejskim Viadrina zaprasza międzynarodowych naukowców do dyskusji nad kwestiami Europy Wschodniej na pograniczu polsko-niemieckim w duchu Jerzego Giedroycia i do nadania nowego impulsu "europeizacji ze Wschodu".
Jerzy Giedroyć (1906-2000) und der ihn umgebende Kreis osteuropäischer Dissidenten beschäftigten sich mit Fragen der polnischen, ukrainischen, belarusischen sowie weiterer osteuropäischer Gesellschaften und träumten mitten im Kalten Krieg von Freiheit für Polen, die Ukraine, Belarus und Litauen. Die Zeitschrift Kultura (1947–2000) było geistige Laboratorium der gesellschaftlichen Aussöhnung Ostmitteleuropas mit Russland und Deutschland.
Das interdisziplinäre Jerzy-Giedroyć-Forschungskolloquium an der Europa-Universität Viadrina lädt internationale Wissenschaftler:innen ein, an der deutsch-polnischen Grenze im Sinne von Jerzy Giedroyć Fragen des östlichen Europa zu diskutieren und neue Impulse für eine „Europäisierung aus dem Osten“ zu setzen.
Leitung
Prof. Dr. Jan C. Behrends, Professur Diktatur und Demokratie, Deutschland und Osteuropa von 1914 bis zur Gegenwart
Prof. Dr. Werner Benecke, Professur Kultur und Geschichte Mittel- und Osteuropas
Prof. Dr. Dagmara Jajeśniak-Quast, Professur für Interdisziplinäre Polenstudien
Prof. Dr. Andrii Portnov, Professur Entangled History of Ukraine
Prof. Dr. Annette Werberger, Professur Osteuropäische Literaturn
28. Oktober 2023, 17:30 Uhr
Film przedstawia tragiczno-komiczną podróż świadka Zagłady Edka Rothwaxa i jego córki Ruth oraz wpływ Zagłady na kolejne pokolenia świadków - w tym przypadku na pokolenie Zweiten. Der Film basiert auf dem Roman ZU VIELE MÄNNER von Lily Brett.
Im Anschschluss von Lily Brett.
Im Anschluss gibt es ein Gespräch mit Andreas Büttner, Beauftragter zur Bekämpfung des Antisemitismus im Land Brandenburg, und Dr. Markus Nesselrodt, Wissenschaftlicher Mitarbeiter an der Professur für Kultur und Geschichte Mittel- und Osteuropas an der Europa-Universität Viadrina.
Moderacja: Nancy Waldmann, Reporterin für Polen und Brandenburg bei der Märkischen Oderzeitung (MOZ)
Die Veranstaltung findet im Cine Star Kino Frankfurt (Oder) statt. Interessierte melden sich bitte unter orth@europa-uni.de
>.04. Listopad 2024, 18:15 Uhr
Referent: Claudia Dathe (Europa Universität Viadrina/SFB1 512)
Moderacja: Annette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
Ort.
11. November 2024, 18:15 Uhr
Referentin: Iryna Kovalenko (Europa Universität Viadrina/SFB 1512)
Moderacja: Anette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
18. Listopad 2024, 18:15 Uhr
Referent: Dr. Dr. Andreas Umland (Stockholm Centre for Eastern European Studies SCEEUS/ Kyjiwer Mohyla-Akademie)
Moderacja: Annette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
25. Listopad 2024, 18:15 Uhr
Referent: Dr Magdalena Baran-Szołtys, Universität Wien
Moderacja: Ricarda Fait, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
02. Dezember 2024, 18:15 Uhr
Referent: Prof. Dr. Irina Wutsdorff (Universität Münster)
Moderacja: Iryna Kovalenko
Ort: HG 217
09. Dezember 2024, 18:15 Uhr
Referent: Dr Valentin Peschanskyi (Universität Münster)
Moderacja: Anette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
16. Dezember 2024, 18:15 Uhr
Referentin: Prof. dr Tatjana Tönsmeyer (Universität Wuppertal)
Moderacja: Anette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort: Senatsaal (HG 109)
06. Januar 2025, 18:15 Uhr
Referentin: Prof. Dr. Karolina Prykowska-Michalak (Uniwersytet Łódzki)
Moderacja.
Moderacja: Dagmara Jajeśniak-Quast, Europa-Universität Viadrina
Ort.
Ort: HG 217
13. Januar 2025, 18:15 Uhr
Referentin: Dr. Oksana Pashko (Kyjiwer Mohyla-Akademie/Europa-Universität Viadrina)
Moderacja: dr.
Moderacja: Anette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort.
Ort: HG 217
20. Januar 2025, 18:15 Uhr
Referent: Prof. dr Dagmara Jajeśniak-Quast (Europa-Universität Viadrina)
Moderacja: Andrii Portnov, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
27. Januar 2025, 18:15 Uhr
Referentin: Dr Tetiana Portnova (Universität Potsdam)
Moderacja: Anette Werberger, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
03. Februar 2025, 18:15 Uhr
Referentin: Prof. Dr. Botakoz Kassymbekova (Universität Zürich)
Moderacja: Bozhena Kozakevych, Europa-Universität Viadrina
Ort: HG 217
Kolokwium naukowe Jerzego Giedroycia / Forschungskolloquium
Lato 2024
Montag, 8. Kwiecień 2024, 18:00 Uhr
Anlässlich des zweiten Jahrestages der groß angelegten russischen Invasion in der Ukraine zeigt das VCPU den Dokumentarfilm "In the Rearview" (polnisch: Skąd dokąd, ukrainisch: Звідки куди) von Maciek Hamela, der mit einem Wagen Zivilist:innen aus dem Kriegsgebiet evakuiert. Sein Auto wird zufällig zu einem Ort der Zuflucht und der Begegnung. Der Film zeichnet ein kollektives Bild von Menschen, die durch den Krieg gezwungen wurden, ihr Zuhause zu verlassen. "In the Rearview" wurde 2023 auf dem Festival "Millennium Docs Against Gravity" uraufgeführt, wo er mit dem Hauptpreis des polnischen Wettbewerbs und dem Preis der Arthouse Cinema Association ausgezeichnet wurde, und feierte seine Weltpremiere bei den 76. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Film zawiera dialogi w języku ukraińskim, polskim, rosyjskim, angielskim i francuskim, a także angielską wersję językową.
Moderacja: Andrii Portnov
ACHTUNG: die Veranstaltung wird in der Kulturmanufaktur Gerstenberger Höfe stattfinden!
Montag, 15.04.2024, 18:15 Uhr
Die Veranstaltung bietet die einmalige Gelegenheit, mit einem wichtigen Protagonisten der deutschen politischen Landschaft der letzten Jahrzehnte ins Gespräch zu kommen. Joachim Gauck wird Einblicke in die deutsche Politik und ihre Neuausrichtung geben mit besonderem Blick auf das Dreieck Deutschland-Polen-Ukraine. Wie in seinem Buch wird er der Frage nachgehen, warum die Ukraine in der deutschen Politik so lange kaum eine Rolle gespielt hat. Welche Faktoren führten dazu, dass erst der russische Angriffskrieg zu einem Umdenken in der deutschen Außenpolitik führte? Welche Rolle spielten dabei die Erfahrungen der DDR? Welche Leerstellen gibt es noch in der deutschen Selbst- und Fremdwahrnehmung?
Referent: Joachim Gauck, Bundespräsident a.D.
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Hörsaal GD HS 02 der Europa-Universität Viadrina, Europaplatz 1, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 22. Kwiecień 2024, 18:15 Uhr
Moje studium bada ukraiński intelektualny longue durée XX wieku i jego transnarodowe uwikłania, koncentrując się na wygnanych ocalałych z awangardowego środowiska Charkowa lat dwudziestych XX wieku na sowieckiej Ukrainie. Badam, w jaki sposób w okresie powojennym pokolenie to na nowo zdefiniowało Europę i swoje w niej miejsce, jak włączyło swoje wspomnienia z okresu międzywojennego w Związku Radzieckim w kontekst europejski, synchronizując doświadczenia wschodnio- i zachodnioeuropejskie oraz jak negocjowało Ukrainę w dialogu ponadnarodowym, w szczególności z polskim środowiskiem intelektualnym Kultury.
Referent: Mariia Kovalchuk (Uniwersytet Ludwiga Maximiliana w Monachium)
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 29. Kwiecień 2024, 18:15 Uhr
Wystąpienie będzie opisywać proces tworzenia i wdrażania zasad metodologicznych i etycznych w projekcie “24.02.2022 5 rano: Świadectwa z wojny” w Polsce, którego celem jest zebranie relacji uchodźców wojennych z Ukrainy, którzy przybyli do Polski. Czym różni się historia mówiona o trwającym konflikcie od każdej innej historii mówionej? Jakie są obowiązki badacza i wyzwania związane z badaniami? Przedstawię fazę planowania projektu, współpracę z różnymi instytucjami oraz tworzenie i zarządzanie zespołem badawczym, a także rekrutację uczestników i nasze narzędzie badawcze. Zbadam również pojęcie etyki w tworzeniu lub etyki w działaniu, które jest nieuniknionym podejściem podczas badania trwającego konfliktu. Na koniec omówię sposób, w jaki dbamy o naszych rozmówców, siebie jako badaczy i gromadzone przez nas dane, aby umożliwić odpowiedzialne wykorzystanie kolekcji w przyszłości.
Referent: Anna Wylegała (Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk)
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 06. Mai 2024, 18:15 Uhr
Rosyjska inwazja na Ukrainę w 2022 r. zagraża niepodległości tego kraju i jego szansom na rozwój w zachodnim stylu. Jednak heroiczna postawa narodu ukraińskiego, w połączeniu z umacniającą się tożsamością narodową, sprawia, że krajowe fundamenty dla zachodniego zwrotu są silniejsze niż kiedykolwiek. Po inwazji, budowanie silnych fundamentów liberalnej demokracji będzie najwyższym priorytetem. Oprócz złagodzenia bezpośrednich problemów, kraj musi także zająć się swoim postkomunistycznym dziedzictwem i ograniczeniami wynikającymi z oligarchicznych struktur i demokracji patronackiej.
Bálint Madlovics i Bálint Magyar, autorzy The Anatomy of Post-Communist Regimes (CEU Press, 2020) i A Concise Field Guide to Post-Communist Regimes (CEU Press, 2022), prezentują swoje nowe zredagowane tomy poświęcone strukturalnym konsekwencjom wojny i szansom na zbudowanie liberalnej demokracji w Ukrainie po jej zakończeniu. W pierwszym tomie, Ukraine’s Patronal Democracy and the Russian Invasion, autorzy - w większości czołowi ukraińscy naukowcy - analizują wpływ wojny na instytucje demokratyczne, korupcję systemową, pozycję i wpływy oligarchów oraz tożsamość obywatelską i aktywizm ukraińskiego społeczeństwa. Drugi tom, Russia’s Imperial Endeavor and Its Geopolitical Consequences, omawia, w jaki sposób wojna przerysowuje mapę geopolityczną, jaką znamy, w wyniku odradzających się imperialnych aspiracji Federacji Rosyjskiej.
Referenten: Bálint Madlovics & Bálint Magyar (Centarl European University, Democracy Institute)
Moderacja: Jan C.Behrends
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 13. Mai 2024, 18:15 Uhr
Wykład jednego z czołowych ukraińskich intelektualistów, Mykoły Riabczuka, odbędzie się w języku ukraińskim i będzie trzecim Otwartym Wykładem Ukrainoznawczym, organizowanym przez Viadrina Center of Polish and Ukrainian Studies wraz z ‘Helping Hands Blaue Brücke’ i ‘Vitsche’. Wykład poświęcony będzie krytycznej analizie szeroko rozpowszechnionej metafory interpretacyjnej “dwóch Ukrain” oraz dynamicznemu charakterowi ukraińskiej tożsamości po dwóch rewolucjach (Pomarańczowej Rewolucji 2004 i Rewolucji Godności 2013–2014) oraz dwóch latach agresji Rosji na Ukrainę na pełną skalę.
Referent: Mykoła Riabczuk
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Europa-Universität Viadrina, Senatsaal, Hauptgebäude (HG), Große Scharrnstraße 59, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 27. Mai 2024, 18:15 Uhr
Die Zerstörung des kulturellen Erbes in der Ukraine durch die Russische Föderation ist immens. Auch das archivarische Erbe hat stark unter dem Krieg gelitten. In diesem Vortrag erfahren wir, wie die Archive unter den russischen Angriffen gelitten haben, welche Dokumente verloren gegangen sind, wie sich die Situation in den verschiedenen Regionen unterscheidet, what die Archive heute tun, wie man helfen kann und welche Art von Hilfe in der Ukraine geleistet wird. Außerdem erfahren wir, wie kleine Einrichtungen, sogenannte Mikroarchive, die Besatzung überlebt haben und welche Auswirkungen die Zerstörung auf die lokale Geschichte hat.
Referentin: Hanna Lehun (Arolsen Archives)
Moderacja: Annette Werberger
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 03. Juni 2024, 18:15 Uhr
>Marci Shore jest profesorem historii na Uniwersytecie Yale i regularnym stypendystą w Instytucie Nauk o Człowieku w Wiedniu. Jej badania naukowe koncentrują się na historii intelektualnej Europy Środkowo-Wschodniej XX i XXI wieku. Jest tłumaczką "Czarnych sezonów" Michała Głowińskiego oraz autorką książki "Kawior i popiół: Życie i śmierć warszawskiego pokolenia w marksizmie, 1918-1968, Smak popiołów: The Afterlife of Totalitarianism in Eastern Europe. Nowe wydanie jej trzeciej książki, The Ukrainian Night: An Intimate History of Revolution, zostało opublikowane w marcu 2024 roku. Jej artykuły i eseje ukazały się w The New Yorker, Foreign Policy, Eurozine, The Atlantic, The Yale Review, The New York Review of Books, The Times Literary Supplement, The New York Times i The Wall Street Journal. W 2018 roku otrzymała stypendium Guggenheima na projekt książki o fenomenologii w Europie Środkowo-Wschodniej, który obecnie kończy, wstępnie zatytułowany Eyeglasses Floating in the Sky: Central European Encounters that Took Place While Searching for Truth.
Ort.
Ort: Online
Montag 10. Juni 2024, 18:15 Uhr
Durch den Krieg in der Ukraine rücken die Nachbarschaftsbeziehungen im östlichen Mitteleuropa ins Zentrum des Interesses der europäischen Öffentlichkeit. Dass die polnisch-ukrainischen und deutsch-polnischen Beziehungen in der zweiten Hälfte des 20. Jahrhunderts eine positive Richtung einschlagen konnten, ist maßgeblich den Intellektuellen der polnischen Exil-Zeitschrift „Kultura“ zu verdanken. Die von Jerzy Giedroyc geleitete Zeitschrift leistete einen entscheidenden Beitrag zur Neugestaltung der Beziehungen Polens zu allen Nachbarn. Basil Kerski, der eng mit Giedroyc zusammengearbeitet hat, stellt die Ideen und Initiativen des „Kultura“ -Chefredakteurs und seines engsten ukrainischen Mitarbeiters Prof. Bohdan Osadczuk vor und deutet ihre heutige Bedeutung für Europa.
Referent: Basil Kerski (Europäisches Solidarność-Zentrum)
Moderacja: Bożena Kozakiewicz
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 17.06.2024, 18:15 Uhr
Wystąpienie poświęcone będzie zjawisku kształtowania ukraińskiej tożsamości narodowej w dziełach artystycznych o charakterze autobiograficznym, powstałych w okresie kryzysu życiowego i opresyjnej sytuacji społeczno-politycznej, na przykładzie Leona Getza. Getz (1896–1971) był malarzem, który wychował się w polsko-ukraińskiej rodzinie we Lwowie, ale podjął decyzję o identyfikacji narodowej z mniejszością ukraińską, uciskaną zarówno w przedwojennej, jak i powojennej Polsce. Po II wojnie światowej był inwigilowany przez polski Urząd Bezpieczeństwa z powodu swojej ukraińskiej tożsamości. Doprowadziło to jego i jego żonę (również Ukrainkę) do próby samobójczej – nieudanej w przypadku artysty, śmiertelnej w przypadku jego żony. Przedmiotem analizy będą wspomnienia Getza odczytywane w kontekście innych jego dokumentów osobistych i dzieł artystycznych. Wspomnienia będą interpretowane na dwa różne, ale komplementarne sposoby. Po pierwsze, jako życiopisanie w czasie osobistego kryzysu życiowego. Po drugie, jako życiopisanie w sytuacji opresji ze strony autorytarnego, a po II wojnie światowej totalitarnego państwa, inwigilowanego przez Urząd Bezpieczeństwa, którego posunięcia stawiały w kryzysie samą podmiotowość jednostki. Obie interpretacje podkreślają proces budowania samoidentyfikacji Getza nie jako odkrytej, istniejącej wcześniej narodowości, ale jako świadomego – i nieoczywistego – wyboru drogi narodowej. Wykład będzie oparty na niepublikowanych wspomnieniach i pracach Getza, które znajdują się w archiwach w Krakowie (Polska) i Rzymie (Włochy).
Referent: Jagoda Wierzejska (Uniwersytet Warszawski)
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 24.06.2024, godz. 18:15
>Nasz wykład będzie dotyczył tego, w jaki sposób ukraińskie diaspory zostały zmienione przez wojnę. Przedstawimy wyniki dwóch projektów badawczych prowadzonych przez dr Blachnicką-Ciacek i dr Kozachenko. Projekt dr Blachnickiej-Ciacek koncentruje się na ukraińskich diasporach w Izraelu, Polsce i USA i bada zmieniające się poczucie przynależności między pokoleniami oraz podkreśla procesy mobilizacji wywołane rosyjską agresją na Ukrainę. Badanie przeprowadzone przez dr Kozachenko dotyczy roli nowych mediów we wzmacnianiu pozycji i integracji przesiedlonych Ukraińców w Polsce. Wykład przybliży współczesne teorie dotyczące koncepcji "diaspory" i zapewni wgląd w sposoby, w jakie diaspory zmieniają się pod wpływem wojny w ojczyźnie.
Referenten: Dominika Blachnicka-Ciacek & Ivan Kozachenko (Uniwersytet Warszawski)
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 01. Juli 2024, 18:15 Uhr
Während die nationalsozialistische Judenverfolgung wiederholt als eine Geschichte des Raubes beschrieben wurde, sind die konkreten Praktiken der Zwangsarbeitswirtschaft im besetzten Polen bislang nur in Ansätzen erforscht. Die Perspektive der Ärmsten der Armen unter den polnisch-jüdischen Zwangsarbeiter*innen verdeutlicht, dass die Arbeits- und Finanzpolitik der Regierung des Generalgouvernements keiner ökonomischen Rationalität folgte, sondern am Beginn des Holocaust stand. Der Beitrag analyziert, wie einerseits die Judenräte mit den schwindenden Ressourcen ihrer Gemeinden der Verfolgung durch lebensgefährliche Zwangsarbeit zu widerstehen versuchten, und wie andererseits die deutsche Wasserwirtschaftsverwaltung zum Dreh- und Angelpunkt der Verschwendung von Finanzmitteln und Arbeitskräften wurde.
Referent: Frank Grelka, Europa-Universität Viadrina
Moderacja: Markus Nesselrodt
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 08. Juli 2024, 18:15 Uhr
Resilienz ist eines der populärsten Schlagwörter geworden, um den ukrainischen Widerstand gegen den russischen Krieg zu beschreiben. Aber ist es auch hilfreich als analytischer sozialwissenschaftlicher Begriff? Welche besondere Perspektive eröffnet der Begriff, wie lässt er sich z.B. von Widerstand abgrenzen, und wie kann er das Verständnis für Ursachen und Dynamiken des Krieges gegen die Ukraine präzisieren? Und what lehrt die Analyse der Ukraine über den spezifischen Fall hinaus, mit Blick auf die politische Soziologie von Widerstand, sozialer und demokratischer Resilienz? Anhand eines aktuellen Forschungsprojektes zur Narration von Widerstand und Resilienz in der ukrainischen Gesellschaft wird diesen Fragen in konzeptioneller und empirischer Perspektive nachgegangen.
Referentin: Susann Worschech (Europa-Universität Viadrina)
Moderacja: Werner Benecke
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Montag, 15. Juli 2024, 18:15 Uhr
Pod koniec XIX i na początku XX wieku przedsiębiorstwa w Ukrainie aktywnie kształtowały i ustanawiały praktyki mnemoniczne. Środkami do tego celu było wznoszenie pomników, nadawanie nazw ulicom i osiedlom, a także patronat i finansowanie znaczących projektów społecznych, takich jak szkoły czy szpitale. Po rewolucji październikowej 1917 r. sytuacja uległa całkowitej zmianie. Większość przedsiębiorców straciła swój majątek i wpływy społeczne, a wielu z nich straciło życie. Bolszewicy przemianowali ulice i osiedla założone w celu uhonorowania dziedzictwa lokalnych przedsiębiorców, zniszczyli ich pomniki i zrujnowali wszystko, co przypominało o byłych właścicielach i ich wkładzie w rozwój gospodarczy Ukrainy. Upadek ZSRR doprowadził do tektonicznych zmian w geopolityce i reżimach pamięci w całej Europie Środkowo-Wschodniej, w tym na Ukrainie. Pamięć o przedsiębiorczej przeszłości niektórych osad, które zostały założone przez biznesmenów (i niektóre bizneswoman) założonych w XIX wieku, szybko powróciła. W ostatniej dekadzie XX wieku i pierwszej dekadzie XXI wieku wzniesiono nowe pomniki. Odzwierciedlało to również ogromną postsocjalistyczną transformację na wszystkich możliwych poziomach. W niniejszym artykule analizuję zmiany, jakim podlegała pamięć o przedsiębiorcach i przedsiębiorczości pod koniec XIX i na początku XXI wieku oraz to, w jaki sposób ta część kultury pamięci odzwierciedlała (i nadal odzwierciedla) społeczną i polityczną rzeczywistość teraźniejszości oraz zmiany i wyzwania, przez które przeszło ukraińskie społeczeństwo.
Referent: Tetiana Vodotyka (Durham University / Kyiv School of Economics)
Moderacja: Andrii Portnov
Ort: Logenhaus 101/102, Logenstraße 11, 15230 Frankfurt (Oder)
Zima 2023/24
Zima 2023/24
19. Oktober 2023, 12:15 Uhr
Komisja utworzona w lutym 1972 r. pod egidą krajowych Komitetów ds. UNESCO była od początku swojego istnienia jednym z niewielu forów merytorycznego dialogu między Polską a Republiką Federalną Niemiec na temat historii obu państw oraz jej nauczania. Powołanie Komisji Podręcznikowej wiązało się z zadaniem normalizacji stosunków polsko-niemieckich, a to z kolei z koniecznością dokonania analizy oficjalnego obrazu przeszłości, zwłaszcza problemów spornych lub będących zarzewiem konfliktów. Komisja wypracowując metodę wspólnego namysłu nad obrazem przeszłości, zbudowała znaną na świecie markę, a z jej doświadczeń czerpią inne tego typu gremia w Europie i na świecie.
Referentka: prof. dr hab. Violetta Małgorzata Julkowska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Lokalizacja: Duża aula, Collegium Polonicum
26. Oktober 2023, 11:15 Uhr
Niedawno opublikowane polskie i ukraińskie wydania popularnej książki Andrija Portnowa "Polska i Ukraina - splątane historie, asymetryczne wspomnienia" zostaną zaprezentowane i omówione przez autora. Obie publikacje podchodzą do ukraińsko-polskiej historii z perspektywy uwikłania. Portnov opisuje szereg tematów, które można zbadać bardziej szczegółowo, a tym samym pokazuje szeroki potencjał polsko-ukraińskiej historii dla ponownego przemyślenia europejskiej przeszłości.
Referent: Prof. dr Andrii Portnov, Europa-Universität Viadrina
Moderacja: Prof. Dr. Jan C. Behrends, Europa-Universität Viadrina
Ort: Collegium Polonicum 152
2. listopada 2023, 11:15 Uhr
W moim wykładzie krótko omówię dynamikę geopolityczną w regionie środkowo-wschodnim spowodowaną brutalną agresją Rosji na Ukrainę. Następnie zamierzam przedstawić działania Polskiego Banku Rozwoju BGK w zakresie przyszłej odbudowy i modernizacji Ukrainy. Przeanalizuję również istniejące platformy współpracy między międzynarodowymi instytucjami finansowymi i rozwojowymi (IFI i DFI) oraz wyjaśnię podstawowy instrument UE, tzw. Ukraine Facility.
Przedstawię również działania podejmowane w ramach tego instrumentu.
Referent: Bogdan Zawadewicz, Bank Gospodarstwa Krajowego
Moderacja: Dr Stephan Rindlisbacher, Europa-Universität Viadrina
Ort: Collegium Polonicum 152
9. Listopad 2023, 11:15 Uhr
Rosyjska inwazja na dużą skalę 24 lutego 2022 r. po raz kolejny sprawiła, że Ukraina znalazła się w centrum uwagi światowych mediów. Za tymi nagłówkami kryją się złożone wydarzenia w historii, tożsamości narodowej, kulturze i społeczeństwie Ukrainy. Niniejszy tom, skierowany do czytelników z różnych środowisk, przybliża historię Ukrainy i jej mieszkańców poprzez źródła pierwotne, od okresu wczesnonowożytnego do współczesności. Po każdym dokumencie znajduje się esej napisany przez eksperta w danej dziedzinie, a także rozmowa na temat trwającej rosyjskiej agresji na Ukrainę. W tym przełomowym zbiorze historia Ukrainy jest z wyczuciem opisana przez naukowców, którzy zapraszają czytelników do ponownego spojrzenia na historię i kulturę tego kraju.
Referentinnen: Prof. dr Olena Palko, Universität Basel, dr Dina Gusejnova, London School of Economics and Political Science
Moderacja: Prof. dr Jan C. Behrends, Europa-Universität Viadrina
Ort: online über Zoom
16. Listopad 2023, 11:00 - 13:30 Uhr
Wisława Szymborska rzadko podróżowała, mimo to jej twórczość docierała i nadal dociera do najdalszych zakątków globu, o czym świadczą obcojęzyczne przekłady jej poezji i liczne zagraniczne nagrody;w świecie, o czym świadczą obcojęzyczne przekłady jej poezji i liczne zagraniczne nagrody, w tym najważniejsza z 1996 r. Literacka Nagroda Nobla. Jej teksty nadal intrygują ludzi nauki, studentów, tłumaczy, jak i liczne grono miłośników jej poezji. Trzy badaczki przedstawią, jak odbierana jest polska poetka w sąsiadujących ze sobą Słowenii, Węgrzech oraz krajach byłej Jugosławii. Jest to jedna z sekcji konferencji "Niektórzy lubią poezję...", czyli o recepcji dzieła Wisławy Szymborskiej na arenie międzynarodowej.
Referentinnen: Prof. Dr. Đurđica Čilić, Universität Zagreb: "Na wieży Babel": recepcja Szymborskiej na obszarze postjugosłowiańskim; Dr. Lidija Rezoničnik, Universität Lubljana: Radość pisania. O recepcji dzieł Wisławy Szymborskiej w Słowenii; Dr Elżbieta Szawerdo, Uniwersytet Warszawski: Recepcja twórczości Wisławy Szymborskiej na Węgrzech
Moderacja: Prof. dr hab. Grażyna Szewczyk, Schlesische Universität Katowice
Ort: Europa-Universität Viadrina, Senatssaal.
23. November 2023, 11:15 Uhr
Od 2002 r. Manfred Sapper prowadzi renomowane niemieckojęzyczne czasopismo w dziedzinie badań nad Europą Wschodnią. Jak w ciągu ostatnich 20 lat zmieniły się zagadnienia i czynniki, które wpłynęły na Redakcję? Der Chefredakteur von „Osteuropa“ wird aus einer praxisnahen Perspektive über die Auseinandersetzung mit ukrainischen Themen und den Wandel in diesem Bereich berichten.
>Odpowiedź: Dr Manfred Sapper, Zeitschrift OSTEUROPA
Moderacja: Prof. dr Andrii Portnov, Europa-Universität Viadrina
Ort.
Ort: Collegium Polonicum 152
7. Dezember 2023, 11:15 Uhr
Die sowjetische Religionspolitik ist als Teil des Transformationsprozesses der sowjetischen Gesellschaft zu sehen. Die Säkularisierung der sowjetischen BürgerInnen sollte zur Herausbildung von Staatsbürgern neuen Musters sowie zur Schaffung einer neuen sowjetischen Identität beitragen. Bozhena Kozakevych analizuje mechanizmy umacniania antyreligijnych i antysystemowych mechanizmów oraz strategie Geistlichen i Gläubigen, które pozwalają im na to. Der multireligiöse Raum Berdytschiws bietet einen komplexen Forschungsrahmen, um die sowjetische Religionspolitik zwischen 1921 und 1964 zu untersuchen.
Referent: Bozhena Kozakevych, Europa-Universität Viadrina
Moderacja: Prof. dr Andrii Portnov, Europa-Universität Viadrina
Ort: Collegium Polonicum 152
14. Dezember 2023, 11:15 Uhr
W listopadzie 1926 r. powstał Ukraiński Instytut Naukowy na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Das war die erste akademische Einrichtung in Deutschland, an der bis 1945 explizit zu Ukrainefragen geforscht wurde. Trotz des deklarierten Ziels, Raum für neutrale und objektive Forschung zu schaffen, wurde das Institut von der Gründung an durch politische Akteure gesteuert. Sowohl die ukrainischen konservativen Emigranten rund um den ehemaligen Hetman Pavlo Skoropadśkyj als auch das Auswärtige Amt, das Institut finanzierte, sahen das Forschungszentrum als eigenes politisches Instrument. Im Vortrag sollen politische Motive für die Gründung des Instituts sowie die Tätigkeit im Spannungsfeld zwischen Politik und Wissenschaft im Zeitraum bis zum Niedergang der Weimarer Republik behandelt werden.
.
Referentin: Veronika Weisheimer, Kleist-Museum Frankfurt (Oder)
Moderacja: Dr Frank Grelka, Europa-Universität Viadrina
Ort: Collegium Polonicum 152
18. Styczeń 2024, 11:15 Uhr
Am 30. Oktober 2020 beschloss der Deutsche Bundestag »mit einem Ort des Erinnerns und der Begegnung dem Charakter der deutsch-polnischen Geschichte gerecht [zu] werden und zur Vertiefung der besonderen bilateralen Beziehungen bei[zu]tragen«. Am 12. Mai 2022 beauftragte die Beauftragte der Bundesregierung für Kultur und Medien die Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas in Kooperation mit dem Deutschen Polen-Institut ein Konzept für ein künftiges Deutsch-Polnisches Haus zu entwickeln. W marcu 2023 r. fundacja Denkmal utworzyła Stabsstelle, która do końca września 2024 r. będzie realizować plan realizacji.
Das Deutsch-Polnisches-Institut ein Konzept für künftig Deutsch-Polnisches Haus zu entwickeln.
Das Deutsch-Polnische Haus wird auf drei Säulen basieren: einem zeitgemäßen Denkmal für die Opfer der deutschen Besatzung Polens, einem Bildungsprogramm sowie einem Ausstellungsbereich. In der Dauerausstellung wird die Zeit des Zweiten Weltkrieges und das deutsche Besatzungsregime in Polen im Vordergrund stehen. Sie zugleich aber auch vielfältige historische Verflechtungen vor 1939 und nach 1945 auf: wie etwa die Teilungen Polens, die viele Polinnen und Polen unter anderem zu preußischen Untertanen machten, Migrationen aus Polen in deutsche Länder, die Verständigung zwischen Polen und Deutschland nach 1945. Robert Parzer und Dr. Agnieszka Wierzcholska von der Stabsstelle Deutsch-Polnisches Haus werden den Stand der Arbeiten und der inhaltlichen Überlegungen vorstellen.
.
Referent i Referent: Robert Parzer, dr Agnieszka Wierzcholska.
Moderacja: Prof. Dr. Werner Benecke (Viadrina)
.
Ort: Collegium Polonicum 152
25. Januar 2024, 11:15 Uhr
Der Vortrag stellt ausgewählte Aspekte des laufenden Habilitationsprojektes Herrschaft über eine multiethnische Stadt: Warschau zwischen 1795 und 1830 zur Diskussion. Im Vordergrund steht dabei der Versuch einer Neubewertung polnischer Geschichte in ihren transnationalen Bezügen am konkreten Beispiel der Stadt Warschau. Im Untersuchungszeitraum von 1795 bis 1830 wechselte die Stadt mehrfach ihre politische Zugehörigkeit. Dies beeinflusste wiederum die multiethnische Zusammensetzung der Stadtbevölkerung, die sich mit den sich stets wandelnden Rahmenbedingungen arrangieren musste. Der Vortrag soll beispielhaft darlegen, wie dieser Prozess aussah, indem er Räume sozialer Interaktion vorstellt.
Referent: Dr Markus Nesselrodt, Europa-Universität Viadrina
Moderacja: Prof. dr Werner Benecke, Europa-Universität Viadrina
Ort: Collegium Polonicum 152
1. Februar 2024, 11:15 Uhr
Zarówno czechosłowacki kołchoz w Slušovicach, jak i kielecka firma budowlana Exbud, wyrosły jako oddolny wysiłek dwóch samozwańczych mężczyzn, František Čuba i Witolda Zaraski, którym “cudem” udało się przezwyciężyć wieczną nieefektywność gospodarki nakazowej i specjalizację produkcji w ramach CMEA. Chociaż firmy te różnią się pod wieloma względami (branża przemysłowa, czas ich rozwoju itp.), obie mają wspólne ważne elementy, takie jak wprowadzenie ostrych bodźców rynkowych. Obie wiodące postacie praktykowały również zimnokrwisty oportunizm polityczny. Twierdzę, że głównym źródłem sukcesu Čuby i Zaraski nie był ich – z pewnością niezwykły – talent menedżerski, ale ich zdolność do pełnego wykorzystania politycznych i ekonomicznych słabości państwowego reżimu socjalistycznego.
Referent: dr Ondřej Klípa, Karls-Universität Prag
Moderacja: Dr Falk Flade, Europa-Universität Viadrina
Ort: online über Zoom
8. Februar 2024, 11:15 Uhr
Das Buch analysiert anhand die Entstehung konkurrierender Nationalismen in der Ukraine des 19. Jahrhunderts anhand der Familiengeschichte einer prominenten Kiewer Journalisten-, Gelehrten- und Politikerdynastie: Die Šul’gins identifizierten sich als Russ:innen und verteidigten die Autokratie; die Šul’hyns sahen sich als Ukrainer:innen und Befürworter:innen eines bäuerlich orientierten Sozialismus. Ihr Nationalismus war nicht Ausdruck einer ererbten Ethnizität; vielmehr entschieden sie sich bewusst für eine politische Position und begannen erst dann, sich als Mitglieder einer nationalen Gemeinschaft zu inszenieren. Die Studie fragt nach Motivationen für die nationalistische Mobilisierung, nach der Bedeutung der Familie als Ort politischer Sozialisierung und nach den Gründen für die Auseinanderentwicklung der Ukraine und Russlands.
Referent: Dr Fabian Baumann, Universität Heidelberg
Moderacja: Dr Stephan Rindlisbacher, Europa-Universität Viadrina
Ort.
Ort: Collegium Polonicum 152
Mod-Block-DDR-Forschungskolloquium
"Modernisierungsblockaden in Wirtschaft und Wissenschaft der DDR" - Forschungskolloquium
Der Forschungsverbund „Mod-Block-DDR“ („Modernisierungsblockaden in Wirtschaft und Wissenschaft der DDR) lädt zur Teilnahme am interdisziplinären Forschungskolloquium ein. Das Ziel ist die Präsentation und Diskussion der neusten Forschungsergebnisse des Verbunds sowie Verschaffung eines Raumes für die Studierende der Viadrina, die einen Einblick in die Forschungsaktivitäten von „Mod-Block-DDR“ bekommen möchten. Thematisch bezieht sich das Kolloquium auf die wirtschaftlichen, unternehmerischen, soziologischen und politologischen Ansätze der Geschichte der DDR (und mancher Nachbarländer).
Das Kolloquium der Geschichte der DDR (und mancher Nachbarländer).
Das Kolloquium findet online statt. Das Programm folgt in kürze.